14 علت تلخی دهان و راه‌ های درمان آن

علت تلخی دهان چیست؟ آیا برای شما هم اتفاق افتاده که مزه دهانتان تغییر کند؟ یا احساس کنید که مزه دهانتان تلخ است؟ اگر با این مشکل دسته پنجه نرم می‌ کنید و به دنبال درمان آن هستید، لازم است اول علت تلخی دهان را پیدا کنید و بعد به سراغ درمان آن بروید. در این مقاله درباره دلیل تلخی دهان و راه‌ های درمان آن بحث خواهیم کرد.   

علائم تلخ شدن دهان

تغییر مزه و ایجاد طعم ناخوشایند در دهان به دلایل مختلفی صورت می‌ گیرد. این تغییر مزه به صورت یکی از حالت‌ های تلخ، شور، فلزی و فاسد احساس می‌ شود. تغییر در سلامت، مواد مغذی دریافتی و تغذیه، داروها، هورمون‌ ها و سن می‌ توانند در عملکرد جوانه‌ های چشایی تاثیر بگذارند و باعث ایجاد طعم بد یا بی طعمی در دهان شوند.

• احساس مزه تلخ در دهان
• خونریزی لثه و دهان
• احساس مزه و طعم فلز در دهان
• ترشح بیش از حد بزاق در دهان
• بوی بد دهان

علت تلخی دهان چیست؟

دلایل مختلفی در تلخی دهان تاثیر دارد که برخی از آن‌ ها به شرح زیر هستند:

جراحی دهان، حلق و بینی

احتمال آسیب به عصب‌ جوانه‌ های چشایی و غدد بزاق در هنگام جراحی در این ناحیه وجود دارد که ممکن است برای مدتی باعث احساس تلخی در دهان شود.

خشکی دهان

اصلی ترین علت تلخی دهان در طول روز، خشکی دهان است که به عنوان یکی از مشکلات رایج دهان و دندان شناخته می شود. این مشکل با نام زیروستومیا نیز شناخته می شود.

غدد بزاقی در دهان، نقش ترشح بزاق و مرطوب نگه داشتن دهان را بر عهده دارند. اگر به هر دلیلی ترشح بزاق در دهان کاهش یابد، منجر به خشکی دهان و احساس چسبندگی در دهان می‌ شود. این خشکی دهان باعث تغییر مزه دهان و تلخی آن می‌ شود. این کاهش بزاق می تواند به دلیل داروهای مختلف، مصرف دخانیات و یا اختلالات و بیماری های مختلف باشد.

مشکلات کبدی

کبد در شرایط عادی آمونیاک که یک ماده سمی است را به اوره تبدیل می‌ کند و این اوره از طریق ادرار دفع می‌ شود. در صورت وجود مشکل در کبد، عملکردش مختل می‌ شود و سطح آمونیاک در بدن افزایش می‌ یابد که می‌ تواند علت تغییر طعم دهان و معمولا تلخی دهان باشد. پس کبد و تلخی دهان نیز با یکدیگر ارتباط دارند.

مشکلات کبدی با علائمی مانند خستگی و ضعف عمومی نیز همراه هستند و در صورت مشاهده علائم مشکلات کبدی باید به یک متخصص گوارش مراجعه کرده و اقدام به درمان کرد.

بارداری

دیسگوزی وضعیتی است که باعث تغییر در احساس چشایی فرد می شود. این مشکل یک علامت بسیار رایج برای بسیاری از زنان در سه ماهه اول بارداری است که به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد می شود و معمولاً در عرض چند روز برطرف می شود. این تغییر با تلخ شدن دهان همراه است و اغلب  طعم سکه فلزی را احساس می‌ کنند.

برای برطرف شدن این مشکل، می توان نوشیدن آبلیمو یا خوردن بستنی لیمویی را پیشنهاد داد.

درمان سرطان

در شیمی درمانی و پرتو درمان که درمان های رایحی برای درمان سرطان هستند، احتمال تحریک جوانه‌ های چشایی و ایجاد طعم تلخ در دهان وجود دارد.

یائسگی در بانوان

بانوانی که در دوره یائسگی خود هستند نیز ممکن است گاهی اوقات احساس تلخی در انتهای گلوی خود داشته باشند که به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن در بدن است.

عفونت و بیماری‌ های دهان و دندان

عدم رعایت بهداشت فردی دهان و دندان و به وجود آمدن عفونت‌ و بیماری‌ های دهان از اصلی‌ ترین علت های تلخی دهان و ایجاد پوسیدگی دندان است. با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به صورت مرتب می توان بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرد. اما بهتر است که این مسواک زدن فقط برای دندانها نباشد، بلکه پیشنهاد می شود که زبان خود را نیز مسواک بزنید چون زبان علت اصلی بوی بد دهان است.

علاوه بر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، استفاده از دهانشویه های ضدباکتریایی نیز تاثیر بسیار زیادی در کاهش باکتری های بدمزه دهان و در نتیجه کاهش بوی بد دهان دارد.

عفونت‌ های تنفسی

وجود عفونت باکتریایی در دستگاه تنفسی، مانند سینوزیت و سرماخوردگی نیز تلخ شدن مزه را به دنبال دارد. مواد تولید شده توسط باکتری‌ ها در بیماری‌ های سرماخوردگی، لوزه و سینوزیت، دلیل به وجود آمدن این مزه تلخ هستند. برای درمان تلخی دهان در این دوران، نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در روز اهمیت بالایی دارد، زیرا به کاهش تلخی دهان و سرعت بخشیدن به بهبودی فرد کمک می کند.

با اینحال پیشنهاد می شود برای تایید تشخیص ور همچنین درمان درست، به یک پزشک عمومی مراجعه کرده و از او مشورت بگیرید.

رفلاکس معده

به فرآیند بازگشت محتویات معده به مری در هنگام هضم شدن غذا، رفلاکس معده یا GERD می‌ گویند. اسیده معده همراه با شیره نیز جزو این محتویات بازگشتی هستند که به سمت دهان و گلو می روند و به تلخ شدن دهان منجر می‌ شوند. علت مزه تلخی در انتهای گلو در بیشتر افراد به دلیل رفلاکس اسیده معده است. پس تلخی دهان و معده نیز به یکدیگر مربوط هستند.

برای درمان تلخی دهان در این وضعیت باید از مصرف غذاهای چرب و سفت که هضم آنها سخت است پرهیز کرد، زیرا این غذاها محتوای اسیدی معده را افزایش می دهند.

مشکل صفرا

تلخی دهان و صفرا نیز یکی دیگر از علت ها هستند. رفلاکس صفرا و اسید معده در تلخ شدن دهان شبیه به یکدیگر عمل می‌ کنند.

سندروم سوزش دهان

احساس سوزش در دهان به سندروم سوزش دهان معروف است. این سندروم بیشتر با احساس خوردن یک فلفل تند همراه است اما شامل طعم‌ های مختلف مانند تلخ و ترشی نیز می شود. یکی از دلایل به وجود آمدن این سوزش، یائسگی و کاهش سطح هورمون استروژن است.

مصرف مکمل‌ های ویتامینی

مکمل‌ های ویتامینی و مواد معدنی ای که حاوی مقادیر بالایی از روی، مس، آهن و کروم هستند نیز می‌ توانند در بعضی از افراد باعث ایجاد مزه تلخ و فلزی در دهان شوند. این اتفاق بسیار رایج است و معمولا بعد از جذب کامل مکمل در بدن ظاهر می شود.

مصرف برخی داروها

علت تلخی دهان با مصرف برخی از داروها مرتبط است. این داروها شامل موارد زیر هستند:

• برخی آنتی‌ بیوتیک ها مانند تتراسایکلین ها
• داروهای قلب
• داروهای شیمی‌ درمانی
• برخی داروهای نورولوژیک
• داروهای روان‌ گردان
• داروهای نقرس
• برخی داروهای ضد افسردگی

تلخی دهان با مصرف داروها به دلایل زیر رخ می‌ دهد:

• داروها بر گیرنده‌ های چشایی در مغز تاثیر می‌ گذارند.
• مخلوط شدن طعم داروها با بزاق دهان

استرس و اضطراب

استرس و اضطراب زیاد می تواند پاسخ های دفاعی زیادی را در بدن تحریک کند، که اغلب در حس چشایی فرد تاثیر می گذارد. اضطراب می تواند باعث خشکی دهان شده که اغلب منجر به تلخی دهان می شود.

درمان تلخی دهان

برای درمان این مشکل باید به کمک پزشک متخصص گوش و حلق و بینی، علت تلخی دهان به درستی تشخیص داده شود زیرا درمان تلخی مزه به علت آن بستگی دارد.

• اگر تلخ بودن دهان به دلیل وجود بیماری‌ های کبدی باشد، باید تحت نظر دکتر متخصص گوارش برای درمان بیماری کبد اقدام کرد.
• اگر تلخ بودن دهان به خشکی دهان مربوط باشد، روش‌ هایی برای برطرف کردن خشکی دهان وجود دارد. با این روش‌ ها می‌ توان به درمان خشکی و درنتیجه تلخ بودن دهان کمک کرد.
• زنان بارداری که به این عارضه دچار می‌ شوند، با مصرف آبلیمو و بستنی لیمویی یا هر بستنی میوه‌ ای دیگری می‌ توانند با این مزه تلخ مقابله کنند.
• مرتب مسواک زدن، نخ دندان کشیدن، استفاده از دهانشویه، شستن و مسواک زدن زبان در درمان تلخی دهان تاثیر بالایی دارد.
• برای درمان تلخ شدن دهان در هنگام ابتلا به عفونت‌ های باکتریایی، می‌ توان مصرف مایعات مخصوصا آب را افزایش داد. مصرف روزانه 8 لیوان آب برای سلامتی بدن مفید است.
• در افرادی که علت تلخی دهان آن‌ ها ناشی از رفلاکس معده است، خوردن غذای کم حجم و کم چرب می‌ تواند به درمان این عارضه کمک کند. با این روش هضم غذا راحت‌ تر صورت می‌ گیرد و اسید کمتری ترشح می‌ شود.
• هنگامی که مصرف مکمل‌ های ویتامینی، تلخ شدن مزه دهان را به دنبال داشته باشد می‌ توان با مشورت پزشک دوز مصرفی دارو را تغییر داد یا به جای آن داروی جایگزینی تجویز کرد.
• مصرف قرص‌ های کاهش دهنده اسید بدون نسخه نیز در رفع تلخی دهان ناشی از رفلاکس معده مفید هستند.

درمان تلخی دهان با روش‌ های خانگی

• مصرف ترب سیاه به مدت 10 روز در درمان تلخی مزه موثر است.
• مصرف مرکبات به صورت اسموتی، آبمیوه و شربت، به درمان تلخی مزه کمک می‌ کند.
• مسواک زدن با جوش شیرین برای از بین بردن باکتری‌ های دهان تاثیر دارد.
• شستشوی دهان با لیمو و آب گرم برای پاک‌سازی دهان و درمان تلخی آن توصیه می‌ شود.
• جویدن آدامس بدون قند
• نوشیدن مایعات فراوان در طول روز
• مصرف قرص نعناع

پیشگیری از تلخی دهان

رعایت بهداشت دهان و دندان، ترک سیگار و الکل و مصرف مایعات فراوان، در جلوگیری از تلخ شدن دهان بسیار موثر هستند. همچنین کاهش مصرف غذاهای تند با ادویه بالا برای جلوگیری از بروز رفلاکس معده موثر است. خوردن وعده‌ های غذایی کوچک و مکرر، به جای وعده های غذایی بزرگ نیز در کاهش رفلاکس معده تاثیر دارد. علاوه بر موارد گفته شده، کاهش وزن برای پیشگیری از مشکلات کبد و صفرا نیز توصیه می‌ شود.

آیا تلخی دهان خطرناک است؟

خیلی از افراد با این سوال روبه رو می شوند که آیا تلخی دهان خطرناک است؟ در پاسخ به این افراد باید گفت که تلخ شدن دهان مشکل رایجی در بین افراد است و نباید نگرانی در این مورد داشته باشید؛ چون این مشکل معمولا خطرناک نیست و قابل درمان است.

هر چند احساس یک طعم تلخ مداوم در دهان بسیار آزار دهنده است و می‌ تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ ای باشد، اما با تشخیص علت تلخی دهان توسط پزشک، می‌ توانید درمان را شروع کنید تا جوانه‌ های چشایی به حالت طبیعی برگردند و به دنبال آن، طعم تلخ نیز بر طرف شود.