پروتز دندان چیست؟ + انواع، هزینه و مزایا

پروتز دندان چیست؟ چه زمانی از آن استفاده می شود؟ زمانی که دندانی از بین می‌ رود، جای دندان خالی می‌ ماند. برای اصلاح این وضعیت می توان از پروتز دندان استفاده کرد که یکی از راه های پرکردن جای خالی دندان است و اغلب آن را با نام دندان‌ مصنوعی می‌ شناسند. در اصل، پروتزهای دندانی جایگزین دندان‌ هایی می‌ شوند که از بین رفته‌ اند. این پروتزهای دندانی می‌ توانند باعث اصلاح طرح لبخند و افزایش اعتماد به‌ نفس در فرد شوند. در این مقاله به بررسی انواع پروتزهای دندان می‌ پردازیم.

پروتز دندان چیست؟

زمانی که فرد به دلایل مختلف مثل شکستگی یا پوسیدگی دندان، یک یا تعدادی از دندان‌ های خود را از دست می‌ دهد، پروتز دندان جایگزین دندان او می شود و طرح لبخند وی را اصلاح می کند. روش‌ های دیگر جایگزین دندان طبیعی شامل ایمپلنت، بریج و پل دندانی و غیره می شود. پروتزهای دندانی همان روکش‌ های دندان یا دندان‌ های مصنوعی هستند که بارها اسم آنها را شنیده‌ اید. این روش هم می تواند یک درمان موقت محسوب شود و هم یک درمان بلند مدت و از مزایای آن می توان به قیمت مقرون به صرفه اش نسبت به روش های دیگر اشاره کرد .

اوایل که فرد از پروتزهای دندانی استفاده می‌ کند ممکن است کمی احساس ناخوشایندی نسبت به آنها داشته باشد که بعد از مدتی برطرف می‌ شود و فرد یاد می‌ گیرد که چگونه با آنها کنار بیاید. ممکن است تا چند روز اول بعد از استفاده از پروتز، لثه‌ های فرد کمی تحریک شوند و تولید بزاق دهان در آنها افزایش پیدا کند. البته این حالت تا زمانی ادامه دارد که فرد به پروتزها و دندان‌ های مصنوعی خود عادت نکرده باشد. 

انواع پروتزهای دندانی

• پروتز کامل
• پروتز پارسیل

دو نوع پروتز به نام های پارسیل و کامل برای پرکردن جای خالی دندان ها وجود دارد که متناسب با شرایط و وضعیت هر فرد انتخاب خواهد شد. در شرایطی که تمامی دندان‌ های فرد کشیده شود و دیگر دندانی در دهان فرد باقی نمانده باشد، فرد باید از پروتز کامل یا همان دندان مصنوعی استفاده نماید و در شرایطی که فرد برخی از دندان‌ های خود را از دست‌ داده باشد، باید از پروتز پارسیل (دندان مصنوعی تکه‌ ای) استفاده نماید.

پروتز کامل

پروتزهای کامل دندان در دو دسته معمولی و فوری قرار می‌ گیرند. پروتزهای فوری موقتاً تا زمانی که پروتزهای معمولی آماده شوند درون دهان قرار می‌ گیرند. از زمان کشیده شدن دندان‌ ها تا 12 هفته فرد می‌ تواند از این پروتزهای موقت و فوری استفاده کند. بعد از آماده‌ سازی پروتزهای معمولی، پروتزهای فوری کنار گذاشته می‌ شوند.

پروتز پارسیل

پروتزهای دندانی تکه‌ ای یا پارسیل جز پروتزهای متحرک هستند که از اجزای متفاوتی تشکیل شده‌ اند. برای مثال دندان‌ های مصنوعی بر روی یک‌ پایه پلاستیکی همرنگ لثه‌ ها و به کمک یک نگهدارنده فلزی در داخل دهان قرار گرفته و ثابت می‌ شوند. این نوع پروتزهای دندانی بسیار به‌ صرفه هستند. درصورتی‌که به دنبال اصلاح طرح لبخند خود با کمترین هزینه هستید، پروتزهای دندانی پارسیل بهترین گزینه هستند. این پروتزهای دندانی علاوه بر پرکردن فضای خالی دندان، از جابه‌ جایی دندان‌ های مجاور نیز جلوگیری می‌ کند.

پروتز دندان ثابت و متحرک

از یک منظر دیگر نیز می توان پروتزها را به سه قسمت تقسیم کرد که شامل پروتز ثابت، پروتز متحرک و پروتز ایمپلنت می شود.

پروتزهای دندانی ثابت

پروتزهای دندانی ثابت دو نوع هستند، یکی روکش دندان و دیگری بریج دندان که در درون دهان قرار می‌ گیرند و بعد از قرار گرفتن آن در دهان، کسی متوجه تفاوت این دندان با دندان‌ های طبیعی فرد نخواهد شد. پروتزهای دندانی ثابت تقریباً محبوب‌ تر هستند و طرفداران بیشتری دارند.

پروتزهای روکش دندانی

این نوع از پروتزهای دندانی زمانی استفاده می‌ شوند که دندان فرد دچار آسیب‌ دیدگی از نظر ظاهری شده باشد و بخشی از مینای دندان او از بین رفته و در عملکرد دندان اختلال ایجاد شده باشد.

بریج دندان

بریج دندان زمانی مورد استفاده قرار می‌ گیرد که فرد دندان‌ های خود را از دست‌ داده باشد. به این صورت فضای خالی دندان با بریج پر خواهد شد. برای قرارگرفتن بریج بر روی دندان باید در اطراف جای خالی، دندان وجود داشته باشد.

پروتزهای دندانی متحرک

پروتزهای متحرک قابلیت جابه‌ جایی دارند و برای افرادی مناسب هستند که دندان‌ های خود را از دست‌ داده‌ و نتوانسته اند از بریج و ایمپلنت دندان استفاده کنند. از این‌ رو پروتزهای دندانی متحرک بهترین برای آنها خواهد بود. دندان مصنوعی، محبوب‌ ترین پروتزهای دندانی متحرک هستند که بیشتر سالمندان از آن استفاده می‌ کنند.

پروتزهای متحرک فلزی تکه‌ ای

پروتزهای پارسیل (دندان مصنوعی تکه‌ ای) جز پروتزهای متحرک هستند. جنس این پروتزها از اکریل یا کرم کبالت است. عموماً این پروتزها در قسمت‌ های انتهایی دندان‌ ها مورد استفاده قرار می‌ گیرند، زیرا دارای ظاهری فلزی هستند و زیبایی ندارند.

اوردنچر (over denture) 

اوردنچر دندان نوعی درمان برای پروتز دندانی متحرک است که بر روی دوپایه دندانی یا چند پایه ایمپلنت قرار می‌ گیرد. اوردنچر نسبت به پروتزهای کامل دندان راحت‌ تر است و راحتی آن نسبت به پروتز ثابت دندان کمتر است.

مزایای استفاده از پروتزهای دندانی

مزایای مهم پروتز دندان عبارت‌ اند از:

• نگهداری و تمیز کردن پروتزهای متحرک آسان‌ تر است و این امر برای افرادی که در مسواک زدن و استفاده از نخ دندان مشکل دارند، مزیت محسوب می‌ شود.
• این پروتزهای دندانی با بدن سازگار هستند.
• قیمت پروتز دندان بسیار مناسب است.
• کاهش تحلیل رفتگی استخوان فک
• افزایش کیفیت زندگی بیماران
• افزایش زیبایی

پروتز دندان چگونه ساخته می‌ شود؟

ساخت یک پروتز دندانی ممکن است به چند هفته زمان نیاز داشته باشد و فرد باید چندین بار به مطب دندانپزشکی مراجعه نماید. آماده‌ سازی آن به این صورت است که ابتدا فک‌ های بالا و پایین فرد توسط پزشک مورد ارزیابی قرار می‌ گیرد و بعد از اندازه‌ گیری فاصله دندان‌ ها، قالب‌ گیری از دندان برای ساخت پروتز کامل یا پارسیل انجام می‌ گیرد. ابتدا قالب‌های گچی در لابراتوار ساخته می‌ شوند، سپس پروتزهای دندانی با مواد مخصوص مومی شکل و شکل‌ پذیری مانند پلاستیک ساخته خواهند شد. بعد از آماده‌ سازی آنها، پروتز دندان فک بالا و یا پایین نصب می‌ شوند.

آیا غذا خوردن با پروتز دندانی سخت است؟

طبیعتاً تا زمانی که فرد به دندان‌ های جدید خود عادت کند، غذا خوردن کمی دشوار خواهد بود و فرد به زمان نیاز دارد تا صحیح و بدون مشکل غذا بخورد. در هنگام غذا خوردن بای نکاتی را رعایت کرد که شامل موارد زیر می شود:

• بهتر است در هفته‌ های ابتدایی، غذاهای نرم و تکه‌ تکه بخورید، بعد از مدتی می‌ توانید غذاهای سفت‌ تر نیز مصرف نمایید. البته بهتر است از مصرف غذاهای سفت بپرهیزید، زیرا ممکن است به لثه‌ های شما آسیب برساند.
• همچنین باید غذاها را با دو طرف دندان‌ های خود بجوید.
• باید از خوردن غذاهایی که دارای چسبندگی هستند مانند تافی و میوه خشک نیز بپرهیزید.

هزینه پروتز دندان

هزینه دندان مصنوعی تا حد زیادی به دندانپزشک بستگی دارد. اما در مجموع هزینه‌ ها بر اساس ارزش مواد مصرفی، دستمزد پزشک، نوع پروتز و اینکه چه تعداد دندان باید جایگزین شوند، تعیین می‌ شوند.

سوالات متداول درباره این موضوع