پوسیدگی دندان و روش های ترمیم و درمان آن

پوسیدگی دندان بعد از سرماخوردگی، شایع‌ ترین آسیبی است که همه افراد با آن مواجه می‌ شوند. پوسیدگی دندان می‌ تواند منجر به حفره، آبسه دندان یا حتی از دست‌ دادن دندان شود. ممکن است با رعایت نکات بهداشت دهان و دندان، باز هم با این مشکل مواجه شویم. در صورت بروز پوسیدگی باید درمان انجام شود. در ادامه به بررسی پوسیدگی و نحوه درمان آن به طور کامل می‌ پردازیم.

پوسیدگی دندان چیست؟

دهان انسان مملو از باکتری های متفاوت، هم مفید و هم مضر، هستند. علت پوسیدگی دندان، باکتری‌ های موجود در پلاک دندان هستند. باکتری‌ های موجود در پلاک می‌ توانند قندها و کربوهیدرات های موجود در غذا را به اسید تبدیل کنند که باعث از بین رفتن مینای دندان و خرابی آن می شود. اگر در طول زمان بهداشت دهان و دندان خود را رعایت نکنیم، این باکتری‌ ها بیشتر رشد کرده و سطح دندان هم بیشتر تخریب می‌ شود.

ما تحلیل مینای دندان، حفره های ریز و درشتی در سطح و همینطور عمق دندان ایجاد می شود. که این حفرات و تغییر رنگ ناشی از آنان در مجموع، پوسیدگی دندان هستند. لازم به ذکر است که حدود یک چهارم کودکان بین 2 تا 5 سال و همینطور نیمی از کودکان 12 تا 15 سال به دلیل مصرف مواد قندی زیاد و انواع شکلات و شیرینی، دچار پوسیدگی در دندانهای خود می شوند.

علائم و نشانه های پوسیدگی دندان

برخی از علائم پوسیده شدن دندان ها از همان ابتدا قابل تشخیص بوده، اما برخی دیگر از آنها با پیشرفت پوسیدگی و خرابی دندان خود را نشان می دهند. مهم ترین علائم پوسیده شدن دندانها شامل موارد زیر می شوند:

• دندان درد به صورت ممتد و یا هرازگاهی
• بوی بد دهان
• حساسیت دندان به دلیل تحلیل مینای دندان و نمایان شدن لایه زیرین دندان
• ایجاد لکه‌ های خاکستری، قهوه ‌ای، مشکی
• احساس مزه نامطلوب در دهان
• ایجاد سوراخ‌ ها و حفرات ریز و درشت در سطح یا عمق دندان

عوامل ایجادکننده و گسترش دهنده پوسیدگی دندان

گفتیم که علت اصلی پوسیده شدن دندان ها، مصرف مواد قندی و با کربوهیدرات بالا است. این مواد باقی ماندهدر لابع لای دندانها با پلاک های دندانی ترکیب شده و تولید اسید می کنند که دندانها را خراب می کنند. عوامل دیگری نیز می توانند در گسترش این پوسیدگی دندان تاثیرگذار باشند که شامل موارد زیر می شوند:

• بهداشت ضعیف دهان و دندان
• کاهش بزاق دهان
• خشکی دهان
• مصرف مواد غذایی بسیار شیرین و گازدار
• پرتو درمانی گردن و صورت
• برخی بیماری های خاص
• مصرف برخی داروها

مراحل و سطوح مختلف پوسیدگی دندان

پلاک دندان یک‌ لایه بی‌ رنگ و چسبنده است که سطوح دندان‌ ها را می‌ پوشاند. این پلاک در اثر باکتری‌ ها، ذرات غذا و بزاق افزایش پیدا می کند. هرچه مراقبت از دندان مثل مسواک زدن را کمتر انجام دهیم، شدت این پلاک وسیع‌ تر می‌ شود. با گذشت زمان، پلاک دندان سخت می‌ شود و حذف باکتری‌ ها هم دشوارتر می‌ شود. در این حالت پوسیدگی در سطوح مختلف رخ می‌ دهد. انواع پوسیدگی دندان شامل موارد زیر می شود:

سطح 1: پوسیدگی سطحی دندان

لایه بیرونی دندان از نوعی بافت به نام مینا تشکیل شده است. در این حالت، مینای دندان شروع به از دست‌ دادن این مواد معدنی می‌ کند. هنگامی که این اتفاق می‌ افتد، ممکن است یک لکه سفید روی یکی از دندان‌ ها ظاهر شود. این از دست‌ دادن مواد معدنی، نشانه اولیه پوسیدگی دندان است.

سطح 2: پوسیدگی مینا

در این سطح ممکن است متوجه شوید که یک لکه سفید روی دندان به رنگ قهوه‌ ای تیره تبدیل شده است. این شرایط باعث می شود که مینای دندان بیشتر از قبل صدمه‌ ببیند و سوراخ‌ های کوچکی در دندان به نام حفره یا پوسیدگی دندان ایجاد شود. در صورت ایجاد حفره، باید توسط دندانپزشک پر شوند.

سطح 3: پوسیدگی عاج دندان

عاج بافتی است که در زیر مینای دندان قرار دارد. بافت عاج به نسبت مینای دندان نرم‌ تر و حساس‌ تر است. به همین دلیل زمانی که پوسیدگی دندان به عاج برسد با سرعت بیشتری پیش می‌ رود. عاج همچنین حاوی لوله‌ هایی است که به اعصاب دندان منتهی می‌ شود. به همین دلیل زمانی که عاج دندان تحت تأثیر پوسیدگی دندان قرار می‌ گیرد، ممکن است دچار حساسیت یا درد شوید. این حالت هنگام خوردن یا نوشیدن غذای سرد و گرم بیشتر هم می‌ شود.

سطح 4: آسیب پالپ

پالپ داخلی‌ ترین لایه دندان است و حاوی اعصاب و عروق خونی است که به‌ سلامت دندان کمک می‌ کند. هنگامی که پالپ آسیب می‌ بیند و پوسیدگی دندان از داخل اتفاق می افتد، ممکن است تحریک شود و شروع به تورم کند. از آنجایی‌ که بافت‌ های اطراف دندان نمی‌ توانند برای تحمل این تورم منبسط شوند، بر روی اعصاب فشار وارد شده در نتیجه منجر به درد می‌ شود.

سطح 5: آبسه دندان

همان‌ طور که پوسیدگی دندان به سمت پالپ پیش می‌ رود، باکتری‌ ها می‌ توانند نفوذ کرده و باعث عفونت شوند. افزایش التهاب در دندان می‌ تواند منجر به تشکیل یک پاکت چرک در انتهای دندان شود که به آن آبسه دندان می‌ گویند. آبسه دندان می‌ تواند باعث درد شدید شود که ممکن است به فک سرایت کند.

علائم دیگری که ممکن است وجود داشته باشد عبارت‌ اند از تورم لثه، صورت یا فک، تب و تورم غدد لنفاوی در گردن. در صورت مشاهده آبسه نیازمند درمان اورژانسی دندانپزشکی هستید و باید سریعاً برای درمان اقدام کنید، زیرا عفونت می‌ تواند به استخوان‌ های فک و همچنین سایر نواحی سر و گردن سرایت کند. در برخی موارد، درمان ممکن است شامل برداشتن دندان آسیب‌ دیده باشد.

درمان پوسیدگی دندان

درمان حفره‌ ها و پوسیدگی بستگی به‌ شدت آنها و وضعیت خاص شما دارد. گزینه‌ های درمانی عبارت‌ اند از:

پر کردن دندان

پر کردن دندان که ترمیم دندان نیز نامیده می شود، گزینه اصلی درمان برای زمانی است که پوسیدگی فراتر از مراحل اولیه باشد. پرکننده ها از مواد مختلفی مانند رزین های کامپوزیت همرنگ دندان، چینی یا آمالگام دندان که ترکیبی از چند ماده است، ساخته می شوند.

روکش دندان

برای پوسیدگی گسترده یا ضعیف شدن دندان ها، ممکن است به روکش دندان نیاز داشته باشید. روکشی که به صورت سفارشی جایگزین تمام تاج طبیعی دندان می شود. دندانپزشک تمام ناحیه پوسیده و به اندازه کافی از بقیه دندان را سوراخ می کند تا از قرار گرفتن روکش به درستی در جای خود اطمینان حاصل کند. تاج ها ممکن است از طلا، چینی با استحکام بالا، رزین، چینی ذوب شده به فلز یا مواد دیگر ساخته شوند.

عصب کشی دندان

هنگامی که پوسیدگی به مواد داخلی دندان شما یا همان پالپ می رسد، ممکن است به یک کانال ریشه یا عصب کشی دندان نیاز داشته باشید. این روش درمانی برای ترمیم و نجات یک دندان به شدت آسیب دیده یا عفونی به جای برداشتن آن است. در این درمان، پالپ دندان بیمار برداشته می شود. برای از بین بردن عفونت، گاهی اوقات دارو در کانال ریشه قرار می گیرد. سپس پالپ با پر کردن جایگزین می شود.

فلوراید درمانی

اگر حفره پوسیدگی به تازگی شروع شده است، فلوراید درمانی ممکن است به ترمیم مینای دندان کمک کند و گاهی اوقات می‌ تواند حفره را در مراحل اولیه متوقف و به حالت اولیه برگرداند. فلوراید درمانی های حرفه ای، حاوی فلوراید بیشتری نسبت به مقدار موجود در آب لوله کشی، خمیر دندان و دهان شویه ها هستند. درمان‌ های فلورایدی ممکن است مایع، ژل، فوم یا لاکی باشند که روی دندان‌ های شما مسواک زده می‌ شوند یا در سینی کوچکی قرار می‌ گیرد که روی دندان‌ های شما قرار می‌ گیرد.

کشیدن دندان

برخی از دندان‌ ها به‌ قدری دچار پوسیدگی می‌ شوند که قابل ترمیم نیستند و باید برداشته شوند. کشیدن دندان می‌ تواند شکافی ایجاد کند که به دندان‌ های دیگر شما اجازه جابه‌ جایی می‌ دهد و ممکن است نظم و ترتیب دندان ها را بر هم بزند. در صورت امکان، یک بریج یا ایمپلنت دندان برای جایگزینی دندان از دست‌ رفته در نظر گرفته می شود.

پرکردن حفره‌ ها

از آنجایی که اغلب افراد پس از ایجاد درد در دندان اقدام به درمان پوسیدگی می‌ کنند، پرکردن حفره‌ ها بیشتر از سایر روش‌ ها استفاده می‌ شود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم که در ادامه مقاله به توضیح این روش درمانی بپردازیم. برای پر کردن حفره در دندان آسیب‌ دیده، احتمالاً حدود یک ساعت در مطب دندانپزشک باشید. برای درمان به ترتیب زیر عمل می شود:

ممکن است در ابتدا دندانپزشک، عکس‌ برداری با اشعه ایکس انجام دهد و سپس در مورد این روش با شما صحبت کند و کار دندانپزشکی را تکمیل کند. قبل از پرکردن حفره‌ ها، دندانپزشک دندان‌ ها، لثه‌ ها و پوست اطراف شما را بی حس می‌ کند تا از ناراحتی در حین کار جلوگیری کند.

پس از بی‌ حسی، دندانپزشک پوسیدگی دندان را سوراخ کرده و آن را با پر کردن جایگزین می‌ کند. این فرایند فقط چند دقیقه طول می‌ کشد. پس از اتمام کار، دهان شما احتمالاً برای چند ساعت دیگر بی حس می‌ ماند.

انواع پر کننده های دندان

گزینه‌ های زیادی برای پرکردن دندان در دسترس است و همه آنها مزایا و معایب خود را دارند. انواع پرکننده‌ های دندان عبارت‌ اند از طلا، آمالگام نقره (ترکیبی از جیوه، نقره و سایر فلزات)، مواد کامپوزیت همرنگ دندان و نوع خاصی از شیشه. اینکه از چه موادی به جهت پرکردن استفاده شود، به انتخاب شما و نظر دندانپزشک و محل دندان پوسیده شده و شدت آن بستگی دارد؛ اما به‌ طورکلی دو نوع رایج آن آمالگام و کامپوزیت هستند.

پر کردن آمالگام

آمالگام یک ماده سخت و قوی است. بنابراین برای پر کردن حفره‌ های پشت دهان مانند دندان‌ های آسیاب یعنی جایی که جویدن انجام می‌ شود، ایده‌ آل است. از آنجایی که آمالگام از ترکیب چندین عنصر فلزی ساخته شده است، ممکن است هنگام خندیدن یا لبخند زدن نمایان شود یا جلب توجه کند. در این صورت می‌ توانید از روکش استفاده کنید. این پرکننده در میان مواد پرکننده حفره کم هزینه ترین است.

پرکننده های کامپوزیتی

کامپوزیت‌ ها یا رزین ها، ترکیبی از پرکننده شیشه یا کوارتز هستند و می توانند متناسب با رنگ دندان ساخته شوند. پرکننده های کامپوزیتی نیز نسبتاً بادوام هستند و برای ترمیم های کوچک تا متوسط ​​در آن نواحی از دهان که جویدن متوسط ​​انجام می دهند ایده آل هستند.

فلزات

آمالگام طلا یا نقره رایج‌ ترین فلزاتی هستند که برای پرکردن حفره استفاده می‌ شوند. پرکردن طلا می‌ تواند 10 برابر بیشتر از پرکننده‌ های آمالگام نقره قیمت داشته باشد. برخی از افراد تمایل دارند که از یک فلز، با دوام بیشتر استفاده کنند تا یک ماده کامپوزیتی با دوام کمتر. در این حالت اغلب افراد ظاهر طلا را به پرکننده‌ های نقره ترجیح می‌ دهند. همچنین ممکن است برخی از افراد نیز ظاهر پرکننده‌ های فلزی را دوست نداشته باشند، اما پرکننده‌ های فلزی می‌ توانند 10 الی 15 سال بدون اینکه نیاز به تعویض داشته باشند، دوام بیاورند.

سرامیک

پرکننده های سرامیکی به رنگ دندان ساخته شده‌ اند و ممکن است در طول زمان کمتر از پرکردن حفره کامپوزیتی لکه‌ های دندان را نشان دهد. پرکردن با سرامیک یک روش گران‌ قیمت است و در برخی موارد ممکن است به‌ اندازه پرکردن با طلا قیمت داشته باشد.

گلس آینومر

این ترکیب از اکریلیک و شیشه برای ایجاد یک پرکننده حفره استفاده می‌ شود که فلوراید را آزاد می‌ کند تا به محافظت از دندان‌ ها کمک کند. اما یک پرکننده حفره گلاس آینومر نسبت به انواع دیگر دوام کمتری دارد و ممکن است در کمتر از پنج سال نیاز به تعویض داشته باشد.

برای خواندن مطالب بیشتر در مجله دندانپزشکی ایمپلنت با ما همراه باشید.