تغذیه بعد از ارتودنسی اهمیت دارد؟ لیست غذاهای مناسب و ممنوعه در زمان ارتودنسی

تغذیه بعد از ارتودنسی دندان از اهمیت بسزایی برخوردار است زیرا نوع غذایی که فرد می خورد می تواند بر روی دندان و حرکت آنها تاثیر بگذارد. برای خیلی از افرادی که کاندید انجام ارتودنسی دندان هستند این سوال پیش می آید که بعد از نصب بریس های ارتودنسی ثابت دندان لازم است تا برنامه غذایی خاصی را رعایت کنند؟ چه غذاهایی بلامانع و چه غذاهایی ممنوع است؟

باید این نکته را در نظر گرفت که بعد از نصب ارتودنسی دندان، لازم نیست که فرد از غذا و خوراکی مورد علاقه خود دست بکشد، فقط کافی است که برخی نکات را به خوبی رعایت کند. ما در این مقاله درباره تغذیه بعد از ارتودنسی و اهمیت آن بحث خواهیم کرد.

اهمیت تغذیه بعد از نصب ارتودنسی

با نصب ارتودنسی، قرار است دندانها جابه جا شوند و به سمت موقعیت مناسب خود حرکت کنند. مصرف انواع مواد غذایی نیز در حرکت و چرخش دندان تاثیر می گذارد و اگر در تغذیه خود دقت نداشته باشید، باعث اختلال در روند درمان می شود. درست است که براکت های ارتودنسی دندان در روش ثابت از مقاومت بالایی برخوردار هستند اما باز امکان شکستن آنها وجود دارد و باید در طول دوره درمان از آنها مراقبت کرد.

یکی از نکات مراقبتی بسیار مهم در این زمینه، داشتن یک برنامه غذایی و تغذیه مناسب در طول دوره درمان ارتودنسی است. مصرف مواد غذایی نرم و چسبنده و یا مواد غذایی که برای جویدن نیاز به چرخش زیادی دارند، در جابه جایی دندان اختلال ایجاد می کند و یا دندان هایی که به تازگی در موقعیت جدید قرار گرفتند را از آن موقعیت خارج می کنند. این شرایط باعث کاهش در سرعت روند درمان و سرعت جابه جایی دندانها می شود.

خوردن غذاهای سخت باعث دو چندان کردن فشار و درد حاصل از ارتودنسی می شود و اگر به صورت مداوم و بدون توجه به بریس های شکننده مصرف شوند، ممکن است مشکلاتی زیادی را بوجود آورده و تا به پایان رسیدن دوره درمان بارها مجبور به تعویض و نصب دوباره بریس ها شوید که همین امر هزینه ارتودنسی دندان را افزایش می دهد. همچنین گاز گرفتن مواد غذایی سفت می تواند باعث برگشت درمان ارتودنسی شود.

غذاهای مناسب بعد از ارتودنسی ثابت

ارتودنسی ثابت تا آخر دوره درمان به طور ثابت بر روی دندان ها قرار دارد و نمی توان آن را به دلخواه از دهان خارج کرد؛ به همین دلیل تغذیه بعد از نصب آن ها اهمیت زیادی دارد. بعد از نصب ارتودنسی ثابت می توان مواد غذایی زیر را مصرف کرد:

مصرف نان بعد از ارتودنسی

نان های نرم، نان لواش و نان های برشته، نیازی به جویدن زیاد ندارند و مصرف آنها بعد از ارتودنسی هیچ منعی ندارد. اما نان های شیرین و پخته شده ممکن است به دندان ها و بریس های ارتودنسی بچسبند و جویدن آن ها سخت باشد.

مصرف مواد غذایی نرم و انواع سوپ ها

بعد از نصب ارتودنسی برای جلوگیری از درد، ناراحتی و تورم، مصرف مواد غذایی نرم و آبکی مانند سوپ بسیار مفید است. از طرفی مصرف این مواد نیاز به جویدن زیاد و چرخش دهان ندارد.

تغذیه بعد از ارتودنسی با لبنیات

بعد از نصب بریس های دندانی می توان از لبنیاتی مانند ماست، دوغ، کره، پنیرهای نرم و بستنی استفاده کرد. این مواد به دندان ها و براکت های ارتودنسی آسیبی وارد نمی کنند.

مصرف میوه و سبزیجات در تغذیه بعد از ارتودنسی

مصرف سبزیجات نرم مانند کدو، اسفناج و خیار و میوه های نرم مانند موز، هلو، خرمالو و پرتقال و هندوانه بعد از ارتودنسی گزینه مناسبی هستند؛ چون جویدن این مواد غذایی راحت است و نمی تواند به براکت ها آسیبی بزند.

مصرف گوشت، مرغ و ماهی

مصرف گوشت قرمز نازک و با برش های کوچک، مرغ نرم، ماهی تون، سالمون و … بعد از ارتودنسی مناسب است. این گوشت ها برای سلامت دندان مفید هستند و به دلیل نرم بودن و دارا بودن فیبر هیچ صدمه ای به دندان ها و بریس ها وارد نمی کنند. اما گوشت های قرمز گاو و گوساله و برگر به دلیل سفت و سختی آن ها ممکن است باعث شل شدن دستگاه ارتودنسی و شکستن براکت ها شوند.

اگر بخواهیم مواد غذایی بیشتری را به لیست غذاهای مناسب بعد از ارتودنسی دندان بیفزاییم، موارد زیر را نام می بریم:

• غذاهای گوشتی و دریایی نرم و بدون استخوان مانند کوفته قلقلی، کیک خرچنگ و سالمون و…
• سوپ
• محصولات لبنی از جمله انواع پنیر های نرم
• پوره سیب زمینی
• لوبیا به صورت پخته شده
• پنکیک
• پوره سیب
• پودینگ
• دسر هایی مانند ژله
• بستنی و شیک ها
• تخم‌ مرغ آب پز
• نودل و پاستا
• نان تورتیلا و دیگر انواع نرم آن
• موز و میوه های نرم دیگر
• کلوچه و کوکی های نرم

مواد غذایی غیر مجاز در تغذیه بعد از ارتودنسی ثابت

مصرف مواد غذایی زیر بعد از نصب دستگاه ارتودنسی در دهان غیر مجاز هستند:

• تنقلات ترد یا چسبناک مانند چیپس و یا پفک
• کلوچه های خشک و شیرینی های سفت بعد از ارتودنسی؛ چون ممکن است در بین دندان ها و یا براکت ها گیر کند.
• نان های ترد و سفت مانند لبه های ترد پیتزا و یا سنگک و بربری
• چیپس ها
• ذرت بو داده به دلیل هسته های سفتی که دارد
• ذرت به صورت بلال؛ ذرت به خودی خود سفت نیست اما گاز زدن ساقه آن باعث آسیب به بریس می شود.
• میوه های سخت مانند هویج و سیب
• پیتزا با پنیر زیاد بخاطر چسبناک بودن آن
• میوه های هسته دار که هسته آنها به راحتی جدا می شود.
• شیرینی جات از قبیل گز و سوهان
• ته دیگ غذاها که ترد بودن آنها ممکن است به ارتودنسی آسیب بزند.
• آجیل و خشکبار جزو خوراکی های سفت هستند و ممکن است در هنگام جویدن و پوست کندن آن ها به بریس ها آسیب وارد شود. از طرفی جویدن زیاد این خوراکی ها در روند جابجایی دندان ها تاثیر منفی می گذارد.
• شکلات سفت و چسبناک، آدامس و آبنبات به دندان و براکت های ارتودنسی می چسبند. در این شرایط احتمال شکستن براکت ها وجود دارد.

عدم مصرف غذاهای چسبناک

از نکات مهم تغذیه در زمان ارتودنسی که باید به آن توجه شود این است که علاوه بر خوردن مواد سفت، خوراکی های چسبناک از جمله آدامس، تافی، آبنبات و شکلات های سفت و چسبنده نیز برای بریس ها ضرر داشته و گاها موجب کنده شدن کش ها و در بدترین حالت شکسته شدن بریس ها و جدا شدنشان از دندان می شود.

 کاهش مصرف نوشیدنی های شیرین و گازدار

در طول درمان ارتودنسی باید مراقب سلامت دندان ها باشید، زیرا ترمیم و یا کشیدن دندان در حالی که به بریس و سیم ها متصل اند تقریبا غیر ممکن است. پس تا جای ممکن  باید از نوشیدنی هایی با قند زیاد که باعث پوسیدگی دندان می شوند، پرهیز کنید.

از دیگر نکات مهم تغذیه در دوران ارتودنسی، کاهش مصرف نوشیدنی هایی همچون نوشابه های گازدار است؛ مخصوصا نوشابه هایی که حاوی اسید فسفریک و یا نوشابه های انرژی زا که باعث تخریب مینای دندان می شوند.

مواد شیرین مانند عسل و آبمیوه های شیرین که دارای ساکاروز هستند، آبمیوه های ترش که دارای اسید سیتریک اند، برای سلامتی لایه های خارجی دندان مضرند.

تغذیه بعد از ارتودنسی متحرک

محدودیت در مصرف مواد غذایی و تغذیه در ارتودنسی متحرک به اندازه ارتودنسی ثابت اهمیت ندارد. چون در ارتودنسی های متحرک در هنگام مصرف غذا، باید پلاک ها را از دهان خارج کرد و احتمال آسیب به پلاک های ارتودنسی در این روش با مصرف غذا وجود ندارد.

در دوره درمان ارتودنسی متحرک برای محافظت از دندان ها و لثه و جلوگیری از جابه جایی دندان هایی که در موقعیت جدید قرار گرفتند، باید از مصرف مواد غذایی سفت و سخت و چسبناک خودداری کرد. رعایت بهداشت دهان و دندان بعد از مصرف غذا، مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهان شویه از بروز پوسیدگی دندان و عفونت در دوران درمان ارتودنسی توصیه می شود.

چند راه حل و روش موثر برای تغذیه بعد از ارتودنسی

• خرد کردن و تکه تکه کردن مواد غذایی می تواند در کاهش بروز مشکلات موثر باشد. حتی اگر می خواهید خوراکی نرمی را بخورید آن را به تکه های کوچک تر برش داده و سپس میل کنید.
• هنگام خوردن غذا سعی کنید غذا را با دندان های کناری و آسیاب بجوید و تکه های غذا را در قسمت پشتی دهان نگه دارید.
• از جدا کردن لقمه با دندان های جلویی، گاز گرفتن و پاره کردن مواد غذایی بپرهیزید. برای جلوگیری از انجام این اشتباه، خرد کردن مواد به قطعات کوچکتر امر موثری است.
• هر لقمه ای را که می خورید به آرامی بجوید. این که بخواهید به سرعت غذا بخورید موجب می شود که شیوه صحیح جویدن با دندان ها کناری را از یاد ببرید. به علاوه امکان خرد شدن مواد سخت غذایی یا استخوان میان گوشت در زیر دندان ها و بریس ها رخ دهد. پس حتی اگر به شدت گرسنه بودید مراقب سرعت و شیوه غذا خوردن خود باشید.

در کنار انتخاب مواد غذایی مناسب برای تغذیه در زمان ارتودنسی، سعی کنید عادت های غذایی خود را تغییر دهید به این صورت که:

وعده های غذایی را در وقت معین خود بخورید و دائما در حال خوردن نباشید. زیرا پس از هر بار مصرف خوراکی، دهان تا نیم ساعت بعد از اتمام آن اسیدی بوده و احتمال پوسیدگی دندان ها بیشتر می شود. پس خوراکی های خود را به جای اینکه به طور مداوم در طول روز بخورید، آن ها را در چند وعده و یا میان وعده معین میل کنید.

جمع بندی درباره موضوع تغذیه بعد از ارتودنسی

مصرف مواد غذایی سفت و سخت و یا چسبنده در دوره درمان ارتودنسی، باعث شکستن براکت ها و سیم ارتودنسی می شود. از طرفی این مواد غذایی نیاز به جویدن زیادی دارند و باعث چرخش و تغییر موقعیت دندان های می شوند که در موقعیت مناسب قرار گرفتند. مواد غذایی نرم، سوپ، سبزیجات و میوه های نرم، لبنیات، نان های نرم از جمله مواد غذایی مناسب بعد از ارتودنسی هستند. این مواد نیازی به جویدن ندارند و به راحتی می توان آن را بلعید.