ارتودنسی دندان چیست؟ همه چیز در مورد ارتودنسی دندان

ارتودنسی دندان چیست؟ امروزه نزدیک به 70 درصد از افراد جامعه دچار نامرتبی دندان ها و همینطور فکین خود هستند که می تواند علاوه بر داشتن یک ظاهر نامناسب، مشکلات بهداشتی زیادی را نیز برای بیمار به وجود بیاورد. برای درمان مشکلات و ناهنجاری های دندانی می توان از ارتودنسی دندان استفاده کرد. ما در این مقاله قصد داریم توضیحات جامعی درباره ارتودنسی دندان، انواع آن و … در اختیار شما قرار دهیم.

ارتودنسی دندان چیست؟

ارتودنسی شاخه ای از دندانپزشکی است که به بهبود و ترمیم دندان ها و فک هایی می پردازد که به انواع مشکلات و ناهنجاری ها دچار هستند و در محل استاندارد خود قرار ندارند. سال هاست که از این روش درمانی برای برطرف کردن مشکلات مختلف فک و دندان استفاده می شود و تا به امروز پیشرفت های زیادی داشته و انواع مختلفی پیدا کرده است.

در واقع می توان گفت ارتودنسی علمی است که برای ردیف و مرتب کردن دندان ها و هماهنگی فک ها استفاده می شود. با کمک ارتودنسی می توان هرگونه ناهنجاری فک و دندان را تشخیص داد، از وقوع آن ها پیشگیری نمود و یا آن را درمان کرد.

عوارض عدم درمان نامرتبی دندان ها

دندان هایی که در محل درست خود قرار ندارند، مشکلات بهداشتی متعددی برای فرد ایجاد می کنند و پاکیزه نگه داشتن دندان ها کار مشکلی می شود. همینطور احتمال پوسیدگی دندان ها و بیماری های پریودنتال در فردی که دندان های نامرتبی دارد افزایش می یابد و به دندان هایی که عمل جویدن انجام می دهند، فشار بیشتری وارد می شود. نامرتبی دندانها در دراز مدت عوارض مختلفی به جا می گذارد از جمله این عوامل عبارت است از:

• پوسیدگی دندان
• خوب جویده نشدن غذا توسط دندانها و ایجاد مشکلات گوارشی
• مشکلات لثه ای از جمله التهاب و عفونت
• مشکلات TMJ
• سردرد
• احساس درد در گردن، شانه و پشت
• تاثیر منفی بر ظاهر افراد

ارتودنسی دندان برای چه کسانی است؟

این متخصص ارتودنسی است که لزوم انجام ارتودنسی را مشخص می کند. وی با استفاده از شرح حال بیمار، معاینه و بررسی دقیق دهان و دندان و رادیوگرافی از فک و دندان او تعیین می کند آیا بیمار به ارتودنسی نیاز دارد یا خیر. در صورت لزوم درمان ارتودنسی، متخصص ارتودنسی طرح مناسبی را برای رفع مشکل ارائه می کند. در صورت وجود مشکلات زیر استفاده از ارتودنسی لازم و ضروری است:

• شلوغی دندان ها
• فاصله و وجود فضا بین دندان ها
• اوربایت (همپوشانی عمودی دندان های فک بالا بر دندان های فک پایین)
• آندربایت (جلوتر بودن دندان های فک پایین از دندان های فک بالا)
• کراس بایت (قرار نگرفتن درست دندان های فک بالا روی دندان های فک پایین)
• اپن بایت (وجود فضا بین دو فک در قسمت جلو، عقب یا کناره)
• وجود خط میانی نابجا

متخصص ارتودنسی چه کسی است؟

حوزه دندانپزشکی شاخه های متنوعی دارد و در حالت کلی یک دندانپزشک عمومی و چندین تخصص دندانپزشکی دیگر وجود دارد. دندانپزشک عمومی کسی است که انجام کارهای عمومی مانند پر کردن دندان، کشیدن دندان و … بر عهده اش است. برخی از دندانپزشکان بعد از گذراندن دوره عمومی خود، 3-4 سال دیگر تحصیل کرده و تخصص خود را در زمینه موردنظر خود می گیرند. یکی از این متخصصان، متخصص ارتودنسی است که وظیفه درمان ناهنجاری ها و مشکلات را بر عهده دارد.

انواع ارتودنسی دندان

در حال حاضر ابزارهای مختلفی برای ارتودنسی وجود دارند. در حالت کلی، انواع ارتودنسی دندان به دو دسته ارتودنسی ثابت و متحرک تقسیم بندی می شود و باعث تغییر در وضعیت فک و دندان ها شده و به تدریج فشار ملایمی به دندان و فک وارد می کند. این فشار به مرور و رفته رفته سبب ایجاد تغییر دلخواه در وضعیت دندانها می شود. عوامل زیادی بر انتخاب نوع درمان تأثیرگذارند که از جمله آن ها می توان به سن، شدت ناهنجاری و ویژگی فیزیولوژیکی بیمار اشاره کرد. متخصص ارتودنسی با معاینه و بررسی وضعیت بیمار نوع و روش درمان را تعیین کرده و درمان را شروع می کند.

با استفاده از ارتودنسی متحرک و ثابت چنین درمانی قابل انجام است. انواع مختلفی از ارتودنسی وجود دارد که در اینجا چند نمونه از آن ها نام برده می شوند:

• بریس فلزی معمولی
• ارتودنسی لینگوال یا پشت دندانی
• ارتودنسی سرامیکی
• ارتودنسی دیمون
• اینویزیلاین

ارتودنسی ثابت معمولی

رایج ترین روش برای درمان ارتودنسی، ارتودنسی ثابت فلزی است که قدیمی ترین ارتودنسی دندان نیز است. در این درمان، براکت های ارتودنسی به دندان ها چسبانده شده و از طریق سیم و براکت ها به دندانها فشار وارد شده و آنها را در جهت اصلاح حرکت می دهند. ارتودنسی فلزی معمولی برای درمان تمامی ناهنجاری های دندانی از خفیف گرفته تا شدید، کاربرد دارد.

ارتودنسی سرامیکی

عملکرد و اجزای ارتودنسی سرامیکی همانند ارتودنسی ثابت فلزی است اما با این تفاوت که در این درمان، براکت های استفاده شده فلزی نیستند و از جنس سرامیک بوده و در حقیقت تا حدی نامرئی هستند. براکت های سرامیکی از براکت های فلزی کمی بزرگتر بوده و نیاز به مراقبت بیشتری دارند زیرا شکننده هستند و ممکن است بشکنند. این ارتودنسی جزو دسته انواع ارتودنسی نامرئی است و مناسب افرادی است که نمی خواهند افراد متوجه درمان آنها شوند.

ارتودنسی پشت دندانی یا لینگوال

ارتودنسی پشت دندانی همانطور که نامش پیداست، ارتودنسی ثابت فلزی است اما با این تفاوت که براکت های ارتودنسی در پشت دندانها متصل می شوند و اصلا قابل مشاهده نیستند. هزینه ارتودنسی با این روش به دلیل نصب سخت براکت ها و نیاز داشتن به تخصص زیاد متخصص ارتودنسی، بالا است.

ارتودنسی دیمون

به ارتودنسی دیمون، ارتودنسی خودتنظیم شونده نیز می گویند. براکت های این ارتودنسی به صورت خود به خودی تنظیم شده و نیازی نیست که برای تنظیم براکتها نزد متخصص ارتودنسی مراجعه کرد.

اینویزیلاین یا ارتودنسی متحرک نامرئی

نوع دیگری از ارتودنسی که به طور ثابت روی دندانها نصب نمی شود، ارتودنسی متحرک است که بیمار می تواند در طول روز به مدت حداکثر 2 ساعت برای خوردن غذا و مسواک زدن آن را از دهان خود خارج کند. رایج ترین نوع ارتودنسی نامرئی، اینویزیلاین است که از پلاک های شفاف و پلاستیکی ساخته می شود که به طور اختصاصی برای بیمار ساخته می شوند. در شروع درمان، تعدادی از این پلاک های ارتودنسی به بیمار داده می شود که بیمار باید هر دو هفته یکبار آنها را تعویض کند.

بهترین سن برای ارتودنسی دندان

بهترین سن برای ارتودنسی از شروع 8 سالگی و تا قبل از سن بلوغ است. والدین به محض مشاهدهٔ هرگونه مشکل در دندان و فک کودکان باید او را نزد دندانپزشک برده و نسبت به درمان ارتودنسی کودکان اقدام کنند. با مراجعه زودهنگام، می توان آمادگی کافی برای شروع درمان و ارتودنسی را کسب کرد. البته این به معنی این نیست که افراد بالای 14 یا 18 سال و یا حتی بیشتر، نمی توانند نسبت به درمان اقدام کنند. درمان ارتودنسی بزرگسالان هم امکان پذیر است اما طول درمان بیشتر می شود که در نهایت به نتیجه مطلوب خواهند رسید.

مراحل مهم در ارتودنسی ثابت

مراحل ارتودنسی دندان و وصل کردن دستگاه ارتودنسی ثابت به دندان طبق مراحل زیر انجام می شود:

تمیز نمودن دندان ها، خشک کردن و استفاده از چسب

پیش از نصب براکت ها روی دندان، در ابتدا دندان ها تمیز و سپس خشک می شوند. با استفاده از سیمان مخصوص، سطح دندان ها چسب زده شده و شرایط برای نصب دستگاه ارتودنسی مهیا می شود. گاهی اوقات از کامپوزیت نوری برای چسباندن براکت ها روی دندان استفاده می‌ شود که در این صورت تابش نور شدید به براکت ها سبب چسبیدن آن ها روی دندان می شود.

عبور سیم ارتودنسی از میان براکت ها

بعد از اینکه براکت ها به دندان چسبانده شدند، باید توسط سیم ارتودنسی به یکدیگر متصل شوند. بدین منظور از سیم مخصوصی استفاده می شود که قوس دار بوده و از براکت ها رد می‌ شوند. سیم ارتودنسی علاوه بر اتصال براکت ها، سبب ایجاد فشار به دندانها شده و آن ها را در جهت مورد نظر حرکت می دهد. به منظور اعمال فشار بیشتر، از کش های رنگی کوچک استفاده می شود که بنا به سلیقه بیمار روی براکت های ارتودنسی قرار داده می شوند.

تنظیم براکت ها و سیم ارتودنسی

یکی از مراحل بسیار مهم در ارتودنسی ثابت، تنظیم براکت ها و سیم ارتودنسی است. در این مرحله بیمار هر 4 – 3 هفته یکبار توسط ارتودنتیست ویزیت شده و در صورت نیاز، کش ارتودنسی تعویض می شود. اگر براکت ها و سیم ارتودنسی نیازمند تنظیمات جدید باشد، این کار صورت می گیرد. احتمال دارد در جلسات تنظیم براکت و تعویض کش، درد خفیفی احساس شود که تجربه درد در طی این مدت امری کاملاً طبیعی است و مدتی طول می کشد تا فرد به آن عادت کند.

برداشتن بریس ها و دستگاه ارتودنسی از روی دندان

بعد از گذشت کامل طول دوره درمان، دستگاه ارتودنسی از روی دندان برداشته می شود که این کار توسط متخصص ارتودنسی صورت می گیرد.

استفاده از نگهدارنده یا ریتینر

استفاده از نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر، آخرین مرحله درمان ارتودنسی دو فک است. بعد از اتمام دوره درمان، دندان ها تمایل دارند به وضعیت اولیه برگردند. برای پیشگیری از وقوع چنین امری لازم است به مدت 6 الی 18 ماه بستگی به شرایط بیمار، از ریتینر استفاده شود تا دندان ها در حالت صاف خود باقی مانده و به حالت ثبات برسند.

ارتودنسی دندان چقدر طول میکشد؟

مدت زمان ارتودنسی دندان به فاکتورهای مختلفی مانند نوع و شدت ناهنجاری، سن بیماری و درمان انتخاب شده برای بیمار بستگی دارد. اما به طور کلی طول درمان ارتودنسی بین 6 ماه الی 2.5 سال است.

ارتودنسی دندان ایمپلنت شده

ایمپلنت دندان یکی از موثرترین راه ها برای جایگزینی دندان های از دست رفته است که به بسیاری از بزرگسالان کمک می کند تا لبخندی کامل داشته باشند. حال اگر بیمار بخواهد پس از ایمپلنت، دندان هایش را صاف و مرتب کند، آیا ارتودنسی دندان های ایمپلنت شده امکان پذیر است؟ در برخی موارد ارتودنسی با وجود دندانهای ایمپلنت شده کاملا میسر است، زیرا این دو درمان در یکدیگر خلل ایجاد نخواهند کرد. مسئله این است که بریس های ارتودنسی قادر به حرکت دادن دندان ایمپلنت شده نیستند.

منبع : سایت دکتر خضری – متخصص ارتودنسی در کرج